کد مطلب:212641 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:50
ابراهیم بن نعیم عبدی معروف به ابی الصباح کنانی
ابوالصباح (وزان شداد) كنانی (به كسر كاف) - ابراهیم، از اصحاب حضرت باقر و حضرت صادق علیهماالسلام است. بعضی گفته اند كه تا زمان امام جواد (ع) را درك كرده در حالیكه 25 سال قبل از میلاد امام جواد (ع)، ابوالصباح از دنیا رفته است (ولادت حضرت جواد (ع) به سال 195 و وفات ابوالصباح به سال 170 هجری بوده است).
مرحوم علامه حلی، در خلاصه، در ترجمه ابوالصباح فرموده كه او (ابا جعفر) امام جواد (ع) را درك كرده و از حضرت موسی بن جعفر (ع) روایت می كند. [1] .
نویسنده گوید: گمان می رود این اشتباه از فرمایش نجاشی رخ داده باشد كه گفته: ابراهیم بن نعیم حضرت اباجعفر (ع) را دیده. دیگران گمان كرده اند مراد از ابا جعفر حضرت
[ صفحه 29]
جواد (ع) است و بدین اشتباه افتاده اند و توجه نكرده اند كه منظور نجاشی حضرت باقر (ع) بوده نه حضرت جواد الائمه (ع).
ابوالصباح مردی ثقه و جلیل القدر بوده و علمای رجال او را مدح و توثیق كرده اند. [2] .
مرحوم علامه حلی در خلاصه می فرماید: ابوالصباح ثقه و مورد اطمینان است و من به گفته او عمل می كنم؛ چون امام صادق (ع) او را میزان نامیده و خطاب به او چنین فرموده است: «انت میزان لا عین فیه»، تو ترازوی بدون انحرافی. [3] .
علامه مامقانی فرموده كه بزرگان او را مدح كرده و جز دو خبر كه آنها را جواب گفته قدحی ندیده است. [4] .
لیكن دو دسته روایات درباره ی او نقل شده، هم مدح و هم قدح، اما بزرگان به اخبار قدح توجهی نكرده و توثیقش نموده اند. ما یك روایت در مدح و دو روایت در قدحش ذكر می كنیم. و قضاوتش را به عهده خود خوانندگان عزیز می گذاریم.
شیخ كلینی، از محمد بن مسعود، از بعض اصحاب، نقل كرده كه حضرت صادق (ع) به ابی الصباح فرمود: تو میزان و ترازویی. عرض كرد: قربانت گردم، ترازو گاهی انحراف پیدا می كند. امام فرمود: تو ترازویی می باشی كه انحراف و تمایل به چپ و راست نداری، و در حد اعتدال و استقامتی. [5] .
از این روایت عظمت و بزگر جناب ابی الصباح كاملا استفاده می شود. چه بسا مردمی كه در طول زندگی انحرافاتی برایشان رخ می دهد و از طریق اعتدال و عدل خارج می شوند، و لذا در روایات ایمان به دو دسته ثابت و زائل تقسیم شده است.
علامه مجلسی، در بحارالانوار، تحت عنوان، «ایمان مستقر و مستودع»، بابی گشوده است [6] و همچنین از امیرالمؤمنین علی (ع) نقل كرده كه به كمیل فرمود: ای كمیل! ایمان، عاریه و ثابت است. حذر كن از اینكه از عاریه ها باشی و ایمانت زایل گردد.
هنگامی استحقاق آن داری كه صاحب ایمان ثابت باشی كه انحراف به چپ و راست پیدا
[ صفحه 30]
نكنی و از راه مستقیم خارج نگردی. [7] .
اما در قدح ابوالصباح، شیخ اربلی در كشف الغمه نقل كرده كه وقتی ابوالصباح خواست به محضر امام باقر (ع) مشرف گردد، در را كوبید. كنیزی در را باز كرد. ابراهیم دست بر سینه آن زن زد و گفت: به مولایت بگو من جلو درب خانه ام. امام با جمله ای كه حاكی از ناخشنودی حضرتش از عمل ناشایسته او بود، او را به درون خواند. ابوالصباح عذر خواست كه این كار را نكردم مگر برای زیاد شدن یقین و اعتقام. امام فرمود: راست گفتی! اگر گمان كنی كه این دیوارهای مانع دیدگان ما می شود، چنانكه مانع دیدگان شماست، پس چه فرق است ما بین ما و شما؟ سپس فرمود: دیگر چنی كاری مكن. [8] .
روایت دوم در قدح ابوالصباح همان است كه شیخ كشی، از محمد بن مسعود، از علی بن محمد، از احمد بن محمد، از علی بن حكم، از ابان بن عثمان، از برید عجلی نقل كرده كه گفت: من و ابوالصباح كنانی محضر امام صادق علیه السلام بودیم كه فرمود: و الله، اصحاب پدرم بهتر از شما بودند؛ اصحاب پدرم مانند برگی بودند كه خار نداشت و شما به مانند خاری هستید كه برگ ندارد. ابوالصباح گفت: قربانت گردم، ما اصحاب پدرت می باشیم. فرمود: شما دیروز بهتر از امروز بودید. [9] .
ولادت ابراهیم در حدود سال یكصد هجری و وفاتش را به سال 170 هجری نقل كرده اند. [10] .
مرحوم علامه حلی، در خلاصه، در ترجمه ابوالصباح فرموده كه او (ابا جعفر) امام جواد (ع) را درك كرده و از حضرت موسی بن جعفر (ع) روایت می كند. [1] .
نویسنده گوید: گمان می رود این اشتباه از فرمایش نجاشی رخ داده باشد كه گفته: ابراهیم بن نعیم حضرت اباجعفر (ع) را دیده. دیگران گمان كرده اند مراد از ابا جعفر حضرت
[ صفحه 29]
جواد (ع) است و بدین اشتباه افتاده اند و توجه نكرده اند كه منظور نجاشی حضرت باقر (ع) بوده نه حضرت جواد الائمه (ع).
ابوالصباح مردی ثقه و جلیل القدر بوده و علمای رجال او را مدح و توثیق كرده اند. [2] .
مرحوم علامه حلی در خلاصه می فرماید: ابوالصباح ثقه و مورد اطمینان است و من به گفته او عمل می كنم؛ چون امام صادق (ع) او را میزان نامیده و خطاب به او چنین فرموده است: «انت میزان لا عین فیه»، تو ترازوی بدون انحرافی. [3] .
علامه مامقانی فرموده كه بزرگان او را مدح كرده و جز دو خبر كه آنها را جواب گفته قدحی ندیده است. [4] .
لیكن دو دسته روایات درباره ی او نقل شده، هم مدح و هم قدح، اما بزرگان به اخبار قدح توجهی نكرده و توثیقش نموده اند. ما یك روایت در مدح و دو روایت در قدحش ذكر می كنیم. و قضاوتش را به عهده خود خوانندگان عزیز می گذاریم.
شیخ كلینی، از محمد بن مسعود، از بعض اصحاب، نقل كرده كه حضرت صادق (ع) به ابی الصباح فرمود: تو میزان و ترازویی. عرض كرد: قربانت گردم، ترازو گاهی انحراف پیدا می كند. امام فرمود: تو ترازویی می باشی كه انحراف و تمایل به چپ و راست نداری، و در حد اعتدال و استقامتی. [5] .
از این روایت عظمت و بزگر جناب ابی الصباح كاملا استفاده می شود. چه بسا مردمی كه در طول زندگی انحرافاتی برایشان رخ می دهد و از طریق اعتدال و عدل خارج می شوند، و لذا در روایات ایمان به دو دسته ثابت و زائل تقسیم شده است.
علامه مجلسی، در بحارالانوار، تحت عنوان، «ایمان مستقر و مستودع»، بابی گشوده است [6] و همچنین از امیرالمؤمنین علی (ع) نقل كرده كه به كمیل فرمود: ای كمیل! ایمان، عاریه و ثابت است. حذر كن از اینكه از عاریه ها باشی و ایمانت زایل گردد.
هنگامی استحقاق آن داری كه صاحب ایمان ثابت باشی كه انحراف به چپ و راست پیدا
[ صفحه 30]
نكنی و از راه مستقیم خارج نگردی. [7] .
اما در قدح ابوالصباح، شیخ اربلی در كشف الغمه نقل كرده كه وقتی ابوالصباح خواست به محضر امام باقر (ع) مشرف گردد، در را كوبید. كنیزی در را باز كرد. ابراهیم دست بر سینه آن زن زد و گفت: به مولایت بگو من جلو درب خانه ام. امام با جمله ای كه حاكی از ناخشنودی حضرتش از عمل ناشایسته او بود، او را به درون خواند. ابوالصباح عذر خواست كه این كار را نكردم مگر برای زیاد شدن یقین و اعتقام. امام فرمود: راست گفتی! اگر گمان كنی كه این دیوارهای مانع دیدگان ما می شود، چنانكه مانع دیدگان شماست، پس چه فرق است ما بین ما و شما؟ سپس فرمود: دیگر چنی كاری مكن. [8] .
روایت دوم در قدح ابوالصباح همان است كه شیخ كشی، از محمد بن مسعود، از علی بن محمد، از احمد بن محمد، از علی بن حكم، از ابان بن عثمان، از برید عجلی نقل كرده كه گفت: من و ابوالصباح كنانی محضر امام صادق علیه السلام بودیم كه فرمود: و الله، اصحاب پدرم بهتر از شما بودند؛ اصحاب پدرم مانند برگی بودند كه خار نداشت و شما به مانند خاری هستید كه برگ ندارد. ابوالصباح گفت: قربانت گردم، ما اصحاب پدرت می باشیم. فرمود: شما دیروز بهتر از امروز بودید. [9] .
ولادت ابراهیم در حدود سال یكصد هجری و وفاتش را به سال 170 هجری نقل كرده اند. [10] .
[1] خلاصة الاقوال علامه حلي، ص 3.
[2] رجال نجاشي، ص 15.
[3] خلاصه علامه حلي، ص 3.
[4] تنقيح المقال ج 1، ص 38.
[5] رجال نجاشي، ص 299.
[6] بحارالانوار، ج 69، ص 212.
[7] بحارالانوار، ج 77، باب وصيت اميرالمؤمنين (ع) به كميل، ص 272.
[8] تنقيح المقال، ج 1، ص 38.
[9] رجال نجاشي، ص 299.
[10] رجال ابن داوود، جزء اول، باب الهمزه.